Kaplinler ve Tork Limitörleri

Kaplin nedir, ne işe yarar ?

Kaplinler, güç aktarım ve güvenlik amacıyla kullanılan bir makine elemanıdır. Genellikle servo motor veya redüktör çıkış milinden aldığı gücü, tahrik edilmek istenen başka bir mile bağlanarak aktarırlar.  Kimi zaman da iki dönen mili ( screw jack uygulamaları vb. ) birbirine bağlayarak, güç aktarımının yanı sıra montaj kolaylığı sağlarlar. Aynı zamanda iki mil arasında radyal ve eksenel eksen kaçıklıkları tolere ederek bağlı olduğu motorun veya redüktörün miline istenmeyen kuvvetlerin sönümlenmesini sağlarlar. 

Kaplin çeşitleri nelerdir ?

Boşluksuz hassas servo kaplinler : Robotik otomasyon uygulamalarında en sık kullanılan alüminyum kaplinlerdir. İki alüminyum kaplin gövdesinin arasında ön gerilmesi alınmış, özel kaplin lastikleri bulunur. Bu lastikler; iyi bir titreşim sönümleyici olmasınının yanı sıra güç aktarımı esnasında esneyerek değiştirdiği şekli, sistem durduğunda eski konumuna geri gelerek tam anlamıyla hassas konumlama yapılmasına olanak sağlarlar. Kaplin lastikleri, renklerine göre: kırmızı kaplin lastikleri ( 98 Shore A ), yeşil kaplin lastikleri ( 98 Shore D ), sarı kaplin lastikleri ( 92 Shore A ), mavi kaplin lastikleri ( 80 Shore A ) sertlik değerlerine sahiptirler. Gövdeleri alüminyum olduğu için atalet momentleri düşüktür. Sert kaplin lastikleri, daha yüksek tork iletimine ve daha yüksek sıcaklık çalışma aralıklarına sahipken; yumuşak kaplin lastikleri ise daha fazla radyal ve eksenel kaçıklıkları sönümleme ve daha düşük sıcaklıklarda çalışabilme özelliklerine sahiptirler.

Metal körüklü ( yaylı ) servo kaplinler : En önemli özellikleri ,alüminyum boşluksuz servo kaplinlerine göre daha fazla radyal ve eksenel kaçıklıkları sönümleyebilen kaplinlerdir. Aynı zamanda daha fazla torsiyonel rijitliğe sahiptirler. Torsiyonel rijitlik : kaplinlerin burulmaya karşı gösterdiği dirençtir. Bir kaplin, üzerinde taşınan tork nedeniyle yapıldığı malzemeye bağlı olarak dönme ekseni yönünde çok küçük miktarlarda da olsa esnerler. Daha fazla torsiyonel rijit olan kaplinler, daha az esner. Başta encoder uygulamaları veya farklı hassas pozisyonlama gerektiren uygulamalar için önemli bir kavramdır.

Cardan kaplinler : Alüminyum cardan kaplinler, metal körüklü yaylı kaplinlere göre yaklaşık 3 kat daha fazla radyal kaçıklıkları sönümleyebilen özel kaplinlerdir. Görünüş itibariyle universal jointlere benzer bir çalışma prensibine sahiptirler.

Rijit kaplinler : Çelik malzemeden üretilen, oldukça yüksek torkları yüksek torsiyonel rijitlik değerleri ile aktarabilen kaplinlerdir.

Slit kaplinler : Yarıklı kaplin olarak da bilinirler. En çok encoder uygulamalarında kullanılan bu kaplinler görece daha düşük tork, yüksek hızlı uygulamalarda yüksek torsiyonel rijitlik, yani hassas konumlama gerektiren uygulamalarda sıklıkla kullanılırlar.

Manyetik kaplinler : Tork iletimi yaparken sistemler bazen sıkışmalara maruz kalır. Mekanik tork limitörleri belirli bir sıkışma ömrüne sahiptir, sıkışmanın çok yüksek miktarlarda olduğu uygulamalarda sınırsız sıkışma ömrüne sahip manyetik kaplinler kullanılırlar. Örneğin dolum makinelerinde, plastik şişelerin kapak kapatma uygulamalarında kapak belirli bir torkla sıkılması ancak istenen torkun fazlasının iletilmeden sistemin boşa düşmesi veya o torku sabit tutması istenir. Dakikada binlerce işlem yapabilen bu tarz uygulamalarda manyetik kaplinler en doğru seçeneğiniz olabilir.